Często w szpitalach pojawiają się pacjenci, np. przywiezieni karetką pogotowia ratunkowego, którzy po zbadaniu na Izbie Przyjęć nie kwalifikują się do hospitalizacji. Czy takiemu pacjentowi przysługuje prawo odwiezienia go do domu?
Na kim ciąży obowiązek zapewniania pacjentowi transportu do domu?
Czy gdy brak jest wskazać do hospitalizacji to transport powinien zorganizować szpital, czy pacjent we własnym zakresie?
Zgodnie z art. 41 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Świadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego podmiotu leczniczego, o którym mowa w przepisach o działalności leczniczej, udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach:
1. konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w podmiocie leczniczym (np., gdy lekarz podczas wizyty domowej lub w miejscu udzielania świadczeń ambulatoryjnych stwierdzi zły stan zdrowia pacjenta i potrzebny jest transport do szpitala) z wyłączeniem stanów nagłego zagrożenia zdrowia lub życia – w takich sytuacjach wzywane jest pogotowie ratunkowe,
2. wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.
Świadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego – w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, w celu odbycia leczenia – do najbliższego podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem.
W świetle powyższego, pacjentowi przysługuje bezpłatny, powrotny transport sanitarny do domu w sytuacji, gdy:
- zachodziła konieczność podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej, a dany szpital jest najbliższym zakładem leczniczym udzielającym świadczeń we właściwym zakresie
- zachodziła konieczność zachowania ciągłości leczenia, a dany szpital jest najbliższym zakładem leczniczym udzielającym świadczeń we właściwym zakresie
- chory posiada dysfunkcję narządu ruchu uniemożliwiającą mu korzystanie z transportu publicznego, a dany szpital jest najbliższym zakładem leczniczym udzielającym świadczeń we właściwym zakresie.
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego Bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego przysługuje w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, a więc przysługuje osobie, która ze względu na dysfunkcję narządów ruchu w ogóle nie ma możliwości korzystania z takiego transportu. Uprawnienie to nie przysługuje osobie, dla której ze względu na dysfunkcję ruchu skorzystanie z takiego rodzaju transportu będzie bardzo trudne, ale możliwe np. przy pomocy osób trzecich (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt II GSK 1053/15.
W przypadkach niewymienionych powyżej na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego świadczeniobiorcy przysługuje przejazd środkami transportu sanitarnego odpłatnie lub za częściową odpłatnością.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego w § 7 określa sytuacje, w których transport sanitarny przysługuje pacjentowi za powyżej wspomnianą częściową odpłatnością (jest finansowany w 40% ze środków publicznych) w przypadku:
1) chorób krwi i narządów krwiotwórczych,
2) chorób nowotworowych,
3) chorób oczu,
4) chorób przemiany materii,
5) chorób psychicznych i zaburzeń zachowania,
6) chorób skóry i tkanki podskórnej,
7) chorób układu krążenia,
8) chorób układu moczowo-płciowego,
9) chorób układu nerwowego,
10) chorób układu oddechowego,
11) chorób układu ruchu,
12) chorób układu trawiennego,
13) chorób układu wydzielania wewnętrznego,
14) chorób zakaźnych i pasożytniczych,
15) urazów i zatruć,
16) wad rozwojowych wrodzonych, zniekształceń i aberracji chromosomowych – gdy ze zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego wynika, że świadczeniobiorca jest zdolny do samodzielnego poruszania się bez stałej pomocy innej osoby, ale wymaga przy korzystaniu ze środków transportu publicznego pomocy innej osoby lub środka transportu publicznego dostosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych
Z powyższych przepisów wynika, kiedy pacjent może liczyć na bezpłatny transport ze szpitala do domu, a kiedy za częściową odpłatnością – każdorazowo decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz. Oczywiście pacjent zawsze poprosić o transport sanitarny pełnopłatny. Czy jednak będzie to dla niego opłacalne i czy będzie miał możliwości finansowe aby go opłacić?
Problem dotyczy jednak pacjentów w podeszłym wieku, których nie stać na taksówkę, nie mają rodziny mogącej ich dowieźć do domu, a środki komunikacji nie dojeżdżają w pobliże domu lub też pacjent samodzielnie nie jest w stanie z niego skorzystać.
Jeżeli lekarz nie wystawi zlecenia na transport, szpital nie ma obowiązku zapewnienia takiego transportu.
Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika Praw Pacjentów w przypadku wypisania pacjenta do domu (także w przypadku pobytu w szpitalnym oddziale ratunkowym – SOR) albo przewozu z jednego szpitala do drugiego zlecenie transportu sanitarnego wystawia szpital, w którym pacjent jest hospitalizowany.
Na izbie przyjęć świadczenia opieki zdrowotnej udzielone są w trybie nagłym pacjentowi znajdującemu się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Mogą obejmować również świadczenia, które ze względu na stan zdrowia pacjenta wymagają niezwłocznego podjęcia czynności związanych z diagnostyką i leczeniem. Nie mogą być zrealizowane w tym czasie przez świadczeniodawców udzielających świadczeń w innych rodzajach. Gdy to konieczne świadczenia obejmują zapewnienie transportu w celu zachowania ciągłości leczenia.
Transport (bezpłatny, płatny, częściowo płatny) przysługuje zatem pacjentowi na podstawie zlecenia wydanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Zlecenie takie może wystawić również lekarz specjalista pacjentowi pozostającemu u niego w stałym leczeniu specjalistycznym lub po zakończonej hospitalizacji – lekarz, pod którego opieką pacjent pozostawał w szpitalu.
Jeżeli w sytuacji braku podstaw do hospitalizacji, chory nie posiada dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej mu korzystanie z transportu publicznego, szpital nie będzie miał obowiązku zapewnienia pacjentowi transportu powrotnego do domu.
W sytuacji braku wskazać do hospitalizacji pacjent musi we własnym zakresie zorganizować swój transport do domu, ewentualnie liczyć na życzliwość lekarza, który wystawi zlecenie transportowe.
Opracowała:
adw. Sylwia Mleczko