Ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw dokonano rozszerzenia katalogu przesłanek umożliwiających oddalenie wniosków dowodowych przez sąd. Dodany w wyniku nowelizacji kodeksu postępowania karnego punkt 6 omawianego art. 170 § 1 wskazuje, że przesłankę taką stanowi wniesienie wniosku po zakreślonym przez organ procesowy terminie, o którym strona została zawiadomiona.
Czy zatem możliwość oddalenia wniosku dowodowego na podstawie przesłanki wskazanej w art. 170 § 1 stanowi ograniczenie dla prawa do obrony określonego w art. 6 k.p.k ?
Należy zauważyć, że głównym motywem ustawodawcy do dodania omawianej podstawy oddalenia wniosku dowodowego do art. 170 § 1 k.p.k. była wola „stworzenia warunków do szybszego załatwiania spraw w postępowaniu sądowym”, jak wskazano w uzasadnieniu ustawy nowelizującej. Wiąże się to ze stosowanymi w praktyce zgłoszeniami wniosków dowodowych w terminach, które skutkowały znacznym wydłużeniem czasu trwania procesu. Chcąc ukrócić tę praktykę, niemożliwą do wyeliminowania na mocy przepisów obowiązujących przed nowelizacją kodeksu, ustawodawca wprowadził rozwiązanie zawarte w punkcie 6 art. 170 § 1 k.p.k.
Co ważne, obok dodania omawianego przepisu, do art. 170 k.p.k. wprowadzony został także § 1 a, zawierający wyłączenie stosowania przesłanek określonych w art. 170 § 1 pkt 5 i 6 k.p.k. ze względu na pewne okoliczności, które mają zostać udowodnione. Będzie to dotyczyło dowodów mających istotne znaczenie dla ustalenia popełnienia czynu zabronionego, jego klasyfikacji jako przestępstwa, ale także wniosków dowodowych wskazujących na istnienie przesłanek do zaostrzenia odpowiedzialności oskarżonego za popełniony czyn albo do orzeczenia pobytu w zakładzie psychiatrycznym.
Co ciekawe, jak wynika z treści § 1 a, wnioski dowodowe wskazujące okoliczności wpływające na złagodzenie odpowiedzialności oskarżonego podlegają prekluzji dowodowej zgodnie z zasadą wyrażoną w § 1 pkt 6. Jeżeli natomiast mowa o wnioskach dowodowych wyłączonych spod tej zasady, będą to wnioski wskazujące okoliczności mające wpływ na określenie popełnienia czynu i odnoszące się do winy oskarżonego.
Mając na względzie konieczność zastosowania przez ustawodawcę środków wpływających na skrócenie czasu trwania postępowania, wprowadzenie dodatkowej przesłanki umożliwiającej oddalenie spóźnionego wniosku dowodowego wydaje się słuszne. Ze względu na wprowadzenie ograniczenia stosowania zasady określonej w art. 170 § 1 pkt 6, można stwierdzić, że uwzględniono prawo oskarżonego do obrony, jednakże nie ma on możliwości podnoszenia okoliczności uzasadniających złagodzenie grożącej mu kary. Biorąc pod uwagę to, że katalog zawarty w § 1 a ma charakter zamknięty oraz to, że zgodnie z art. 4 k.p.k. organ sądowy ma obowiązek badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego, wydaje się jednak, że prawo do obrony przysługujące oskarżonemu na mocy art. 6 k.p.k. zostało ograniczone.
Zespół TopMecenas