Prawo a Koronawirus

I. WSPARCIE PRZEDSIĘBIORCÓW W AKTUALNEJ SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ

Mimo obowiązującego stanu zagrożenia przedsiębiorca wciąż ma obowiązek zapłaty podatków, rachunków za media, a przede wszystkim wynagrodzeń pracowników. Siła wyższa może stanowić podstawę do zwolnienia z obowiązku wykonania zobowiązania umownego lub jego zawieszenia. Z tego względu z powodu koronawirusa przedsiębiorca może odmówić wypełnienia swoich zobowiązań.

Ponadto wielu z przedsiębiorców dotykają znaczne ograniczenia w możliwości prowadzenia działalności (np. przedsiębiorcy świadczący usługi gastronomiczne w lokalu, przedsiębiorcy posiadający lokale handlowe i usługowe w galeriach handlowych). Ograniczanie działalności w miejscach, w których jednocześnie przebywa wiele osób, jest jednym z zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia działań zapobiegających gwałtownemu rozprzestrzenianiu się COVID-19. Wprowadzenie ww. zakazów i ograniczeń w prowadzeniu działalności ma na celu zapewnienia skutecznego zapobiegania zakażeniom.

Ogólną zasadą prawa zobowiązań jest, że strona nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie albo nienależyte wykonanie umowy, jeśli brak wykonania umowy albo jej nieprawidłowe wykonanie jest wynikiem okoliczności, za które nie odpowiada (art. 471 k.c.).

Zmiana przepisów prawa lub inny akt władzy, prowadzący np. do zakazania dłużnikowi czynności, mogą wpływać na możliwość realizacji przez niego świadczenia określonego w umowie. Jednakże nawet pomijając założenie, że przypadek ten ex ante wyłącza bezprawność zachowania dłużnika, jego odpowiedzialność wyłącza okoliczność siły wyższej.

Co do zasady stan zagrożenia epidemicznego, epidemia lub pandemia, jako zdarzenia związane z siłami przyrody są uznawane za siłę wyższą, w szczególności zaś, gdy zaprzestanie określonej działalności i "utrata" przychodów z tej działalności, są związane z zapobieganiem wzrostowi zakażeń i ochroną społeczeństwa przed narażaniem swojego i ich życia lub zdrowia.

Brak możliwości prowadzenia działalności ze względu na wprowadzone zakazy lub nakazy w prowadzeniu działalności przez najemców powierzchni w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000m2 podporządkowanie się przepisom prawa w tym przypadku może być przejawem siły wyższej wpływającej na możliwość realizacji zobowiązań zarówno przez wynajmującego, jak i najemcę. Oznacza to, że strony umowy nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie umowy. Przy wyłączeniu odpowiedzialności ocenia się jednak wszystkie okoliczności sprawy wpływające na możliwość wykonania łączącej strony umowy. Okresy te mogą być także, w zależności od okoliczności danej sprawy, uznawane za nadzwyczajną zmianę stosunków między wynajmującym a najemcą, uzasadniającą co najmniej zmianę treści zobowiązania dłużnika albo obu stron.

Pomimo że sytuacja jest trudna do przewidzenia, aby uregulować wzajemne zobowiązania nie tylko na przyszłość (po zakończeniu epidemii), ale przede wszystkim by ustabilizować sytuację bieżącą warto podjąć renegocjacje warunków umów i poczynić wzajemne ustępstwa.

W tych trudnych czasach niezwykle ważna jest komunikacja pomiędzy przedsiębiorcami i solidarność w biznesie.